(4) Tafsir Al-Qur’an Dengan Atsar Tabi’in (تفسير القرآن بآثار التابعين)
Sumber keempat tafsir Qur’an ialah atsar Tabi’in dan pendapat-pendapat mereka, dengan syarat ia sampai kepada kita (umat) melalui saluran nukilan yang sahih. Terutamanya atsar Tabi’in dari kalangan murid-murid Ibnu ‘Abbaas r.a. seperti Mujahid, Ikrimah, Qataadah, Hasan Bashri, Ibnu Sirin dan lain-lain. Tabi’in ialah generasi umat Islam yang merupakan pelapis kepada generasi para Sahabat. Ramai daripada mereka merupakan murid-murid Sahabat. Mereka menerima ilmu agama Islam daripada Sahabat Nabi s.a.w. sendiri. Mereka dinamakan Tabi’in kerana telah betul-betul mengikut SunnahNabi s.a.w. dan menurut jejak langkah para Sahabat Baginda s.a.w. Allah di dalam al-Qur’an menyebutkan mereka sebagai وَالَّذينَ اتَّبَعوهُم بِإِحسانٍ (dan orang-orang yang menurut [jejak langkah] mereka [Sahabat muhajirin dan anshar] dengan baik). (at-Taubah:100).
Oleh kerana kalangan Tabi’in yang utama telah menerima tafsir al-Qur’an daripada para Sahabat yang memang mahir dan ahli dalam bidang tafsir, kata-kata dan pendapat-pendapat mereka juga perlu diletakkan di hadapan apabila anda hendak mentafsir al-Qur’an. Walau bagaimanapun beberapa perkara di bawah ini perlulah sentiasa diingat:
(a) Apa yang diperselisihkan di kalangan Tabi’in bukan merupakan hujah dalam agama. Tetapi apa-apa yang diijma’kan mereka merupakan hujah menurut kebanyakan ulama.
(b) Riwayat-riwayat berhubung dengan tafsir dinukilkan dcngan dua cara. Pertama dengan bersanad. Kedua, tanpa sanad. Atsar Sahabat dan Tabi’in yang dinukilkan dengan sanad yang kuat sahaja diterima. Riwayat-riwayat Sirah dan Maghazi yang tidak sahih tidak seharusnya digunakan untuk mentafsir al-Qur’an. Imam Ahmad berkata: “Ada tiga perkara (kebanyakannya) tidak bersanad; tafsir, malahim (cerita-cerita peperangan) dan maghazi (Sirah Nabi s.a.w.).” Sebabnya Imam Ahmad berkata begitu kerana kebanyakan riwayat berhubung dengannya kalau ada pun sanadnya, ia sama ada munqathi atau mursal.
Di bawah ini dikemukakan dua contoh tafsir dengan atsar Tabi’in. Dalam mentafsirkan firman Allah yang terdapat di dalam ayat 31 Surah an-Nur iaitu أَوِ التّابِعينَ غَيرِ أُولِي الإِربَةِ مِنَ الرِّجالِ yang bermaksud: “atau pelayan-pelayan laki-laki yang tidak mempunyai keinginan terhadap wanita.”
Qataadah (m.118H) seorang Tabi’i yang terkenal berpendapat, ia bererti orang-orang yang bergantung hidupnya kepada seseorang untuk mendapat makanan dan minumannya. Mereka pula telah tua dan tidak berkeinginan kepada perempuan.
Menurut Mujahid (m.107H) pula, ia adalah laki-laki bodoh yang langsung tidak ada keinginan kepada wanita.
Sambung ke Usul yang seterusnya
Rujukan:
